مهریه مالی است که از جانب مرد به زن داده می شود و به همین دلیل است که زن از لحظه عقد مالک مهریه می شود و می تواند هر زمان بخواهد آن را مطالبه کند و هرگونه تصرفی را در آن انجام دهد؛ چرا که مهریه در واقع مال زن محسوب می شود.
انواع مهریه اعم است از مهرالمسمّی، مهرالمثل و مهرالمتعه که در ادامه به توضیح آن ها و شرایط تعلق هرکدام به زن خواهیم پرداخت.
🔺 مهر المسمّی
می توان گفت مهرالمسمّی مال معین و مشخصی است که با توافق زن و شوهر تعیین می شود . در واقع مهرالمسمّی همان مهری است که اکثر افراد به هنگام انعقاد عقد ازدواج درباره آن توافق می کنند و آن را در سند ازدواج ثبت می کنند.
🔹مهم ترین نکته این است که در صورتی که در زمان عقد، مهرالمسمّی تعیین شده باشد و مرد بخواهد همسر خود را طلاق دهد، دو حالت متصور است :
- اگر طلاق بعد از رابطه زناشویی باشد ، زن مستحق دریافت تمام مهریه است .
- در صورتی که طلاق قبل از رابطه زناشویی اتفاق بیفتد ، زن تنها مستحق نصف مهریه خواهد بود.
🔺 مهر المثل
ممکن است که در زمان عقد دائم ، طرفین مهریه و میزان آن را تعیین نکرده باشند. اما اینکه مهریه به موجب توافق طرفین در زمان انعقاد عقد تعیین نشده باشد، سبب نمی شود که زن حق خود را بابت مطالبه مهریه از دست بدهد و مستحق مهریه نباشد . بر اساس ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی « هرگاه مهر در عقد ذکر نشده باشد ... و مرد زن را بعد از نزدیکی طلاق دهد ، زن مستحق مهرالمثل خواهد بود » .
بر اساس آنچه ماده فوق مقرر داشته از مهمترین مواردی که مهرالمثل به زن تعلق می گیرد این است که مهریه تعیین نشده باشد و مرد بعد از وقوع رابطه زناشویی بخواهد همسر خود را طلاق بدهد.
در مواردی که مهریه به موجب عقد تعیین نشده باشد ، میزان مهریه بر حسب عرف و با توجه به وضعیت زن از لحاظ سن ، تحصیلات ، موقعیت خانوادگی و اجتماعی وی ، زیبایی و مواردی از این دست با در نظر گرفتن مقتضیات زمان و محل سکونت وی تعیین می شود، که بررسی این موارد برای تعیین میزان مهرالمثل، از طریق کارشناس رسمی دادگستری انجام خواهد شد.
🔺 مهر المتعه
یکی دیگر از انواع مهریه که در قانون مدنی به آن پرداخته شده است مهرالمتعه می باشد . مطابق ماده ۱۰۹۳ قانون مدنی هرگاه مهر در عقد ذکر نشده باشد و شوهر قبل از نزدیکی و تعیین مهر، زن خود را طلاق دهد، زن مستحق مهرالمتعه خواهد بود.
مهرالمتعه مانند مهرالمثل ناظر به مواردی است که مهریه در زمان عقد و در سند ازدواج تعیین نشده باشد.
در تعیین مهرالمتعه که توسط کارشناس رسمی دادگستری صورت می گیرد، سه نکته مد نظر قرار گرفته می شود :
۱. مهریه در زمان عقد تعیین نشده باشد .
۲. رابطه زناشویی بین زوجین رخ نداده باشد .
۳. برخلاف مهر المثل که در تعیین میزان آن به وضعیت زن توجه می شود ، در تعیین مهرالمتعه وضعیت اقتصادی مرد در نظر گرفته می شود.
در آخر توصیه می شود برای تعیین مهریه خود قبل از ازدواج و یا مطالبه آن پس از انحلال عقد نکاح، از وکلای باتجربه کمک بگیرید.